19 สมุนไพรไทยสรรพคุณแน่นจาก “ทองเอก หมอยา ท่าโฉลง”

1. เกสรจากดอกไม้ทั้ง 9 คือ ดอกมะลิ ดอกพิกุล ดอกบุนนาค หรือดอกสารภี เกสรบัวหลวง ดอกจำปา ดอกกระดังงา ดอกลำเจียก และ ดอกลำดวน ช่วยแก้ร้อนในกระหายน้ำ แก้ไข้ช่วยเจริญอาหาร และแก้โรคตา
    
2. ใบฟ้าทะลายโจร ใบย่านาง และกาฝากมะม่วง ช่วยลดความดันโลหิต (ซึ่งอาจแสดงด้วยอาการปวดหัวจากความเครียด และความวิตกกังวลได้)
    
3. ใบมะนาว ก้านสะเดา และเถาบอระเพ็ดสด นำลงต้มเดือดมีรสชาติออกขม รักษาอาการหน้ามืด ตาลาย วิงเวียน มึนหัว หนักหัว ปวดหัว โคลงเคลง ตามัว หูอื้อ
    
4. เหง้าไพล ใช้เหง้าไพลสดตำละเอียดแทรกเกลือแกง ชะโลมลงบนแผล อาจใช้ผ้าพันทับเรียกเวชปฏิบัติพันยา สักพักพอยาซึมค่อยคลายออก เหง้าไพลมีน้ำมันหอมระเหยธรรมชาติ ช่วยบรรเทาอาการแผลเนื้อสด แผลที่มีอาการอักเสบ
    
5. หญ้าหนวดแมว ช่วยรักษาโรคในทางเดินปัสสาวะ ช่วยขับปัสสาวะ รักษาโรคนิ่ว สลายนิ่ว หรือช่วยลดขนาดก้อนนิ่ว นำมาหญ้าหนวดแมวทั้งต้นมาต้มดื่มต่างน้ำตลอดทั้งวัน นานประมาณ 1-6 เดือน จะช่วยทำให้ปัสสาวะใส และคล่องขึ้น ช่วยทำให้อาการปวดของนิ่วลดลง และทำให้นิ่วมีขนาดเล็กลง และหลุดออกมาเอง
    
6. ใบรางจืด ขยำในน้ำซาวข้าว ช่วยแก้พิษ
    
7. ต้นกระเบา นำเมล็ดมาหุงน้ำมัน ช่วยลดอาการปวดตามข้อ
    
8. พิลังกาสา ใบและผลช่วยแก้ท้องเสีย
    
9. ลิ้นงูเห่า ตำรายาไทย ใช้ใบ ตำหรือขยี้ทาหรือพอกแก้พิษร้อนอักเสบ ปวดฝี ราก ตำพอกแก้พิษตะขาบ และแมงป่อง
    
10. ใบกระบือเจ็ดตัว ใช้เป็นยาดับพิษร้อน ถอนพิษไข้ แก้ไข้
     
11. ว่านหอมแดง ตำรายาไทย ใช้ หัว มีรสร้อน มีสรรพคุณขับลมในกระเพาะอาหารและลำไส้ หรือตำผสมกับเหง้าเปราะหอมสุมหัวเด็ก แก้หวัดคัดจมูกในเด็ก เป็นยาขับปัสสาวะ ยาระบาย ทำให้อาเจียน แก้บิด และอาการอักเสบของริดสีดวงทวาร น้ำยาที่ได้จากหัวใต้ดินใช้ทาบาดแผล แมลงกัดต่อย บดเป็นผงทาแก้ปวดท้อง
     
12. ผัดกะเพรา (สูตรของอาจารย์คมสัน) รากผักชี กระเทียม พริกไทย หัวหอมแดง ลูกกระวาน ขิง พริกชี้ฟ้าเขียว พริกขี้หนูเขียว ดอกกะเพรา และรากกะเพรา มีรสร้อนช่วยขับลม
     
13. ผักบุ้งทะเล ใช้เป็นยาทาแก้อาการอักเสบ แก้พิษจากแมงกะพรุนไฟ ทำให้แผลหายเร็วและไม่เป็นแผลเป็น ต้นสดนำมาตำให้พอแหลกผสมกับน้ำส้มสายชู นำมาใช้ทาบริเวณที่เป็นแผล หรือใช้ใบสดประมาณ 10-15 ใบ นำมาตำให้ละเอียด คั้นเอาแต่น้ำทาแผลบริเวณที่ถูกแมงกะพรุน
     
14. อำพันทอง อำพันทะเล หรือขี้ปลาวาฬ หรืออำพันทอง มีราคาแพงมาก ถูกใช้เป็นเครื่องหอมสำคัญในตำรับยาหอมอย่างดี อำพันทองมีรสเอียนคาวเล็กน้อย มีสรรพคุณบำรุงกำลัง บำรุงหัวใจ แก้อ่อนเพลีย แก้ลมวิงเวียน แก้เสมหะ และบำรุงโลหิต จึงมีการนำอำพันทองมาเป็นส่วนผสมในยาหอมชั้นดี อาทิ ยาหอมภูลประสิทธิ์ และยาหอมหมอหวาน เป็นต้น
     
15. ใบชบา สามารถช่วยรักษาแผลไฟไหม้น้ำร้อนลวกได้ ช่วยบำรุงผมให้ดกดำเงางาม ด้วยการใช้ใบชบาประมาณ 1 กำมือ ล้างให้สะอาด แล้วนำมาตำให้แหลก เติมน้ำเล็กน้อย ให้คั้นเอาแต่น้ำแล้วกรองกากทิ้ง หลังจากนั้นให้ใช้น้ำเมือกจากใบชบามาใช้สระผม จะช่วยชำระล้างสิ่งสกปรกและช่วยบำรุงผมด้วย
     
16. ว่านนางคำ มีสรรพคุณช่วยกระทุ้งพิษต่างๆ ในร่างกาย ช่วยแก้พิษจากว่านร้ายต่างๆ แก้ฤทธิ์ของว่านทั้งปวง เพราะว่านนางคำจัดเป็น "พญาว่าน"
     
17. น้ำกะทิ และเมล็ดมะขามคั่ว เมล็ดมะขามช่วยสมานแผล จึงใช้หุงในน้ำกะทิ หรือน้ำมันงา ช่วยสมานแผลภายนอกได้ เช่นแผลน้ำร้อนลวกเป็นต้น เป็นยาทาภายนอก
     
18. รากกกลังกา แก้อาการตกเลือดภายในให้ตกหมกช้ำ รากใช้ต้มกับน้ำ เป็นยาแก้ช้ำในและการตกเลือดจากอวัยวะภายใน ช่วยขับเลือดเน่าเสียออกจากร่างกาย
     
19. น้ำฝนกลางหาว ลอยดอกมะลิลาสด ช่วยทำให้ไฟธาตุในรูปที่กำเริบหย่อนลงได้ แก้ร้อนในระหายน้ำ แก้อกแห้งคอแห้ง ทำให้ชุ่มชื่นในหัวใจ